„Na Spiszu” nr 3 (64) 2007 r.
16
P
o wejściu do frydmańskiego kościoła, najstarszego
zabytku sakralnego na Polskim Podtatrzu, urze-
ka piękno jego barokowego wystroju, w ostatnich
latach gruntownie odrestaurowanego dzięki stara-
niom obecnego proboszcza ks. Ludwika Węgrzyna. To jego
troska i zabiegi doprowadziły świątynię do obecnego sta-
nu, gdzie wszystko lśni i błyszczy, ciesząc oczy nie tylko
parafian, ale i licznie odwiedzających turystów. Szczegól-
ną uwagę przyciąga obraz Matki Bożej Szkaplerznej w le-
wym bocznym ołtarzu, która czczona jest w tej świątyni od
XVIII wieku. Obraz ujęty w bogato zdobioną ramę, naśla-
duje wyobrażenie Matki Bożej
Śnieżnej, gdzie Maryja okryta
płaszczem z charakterystyczną
gwiazdą na ramieniu, podtrzy-
muje na lewej ręce Dzieciątko
Jezus, tuląc Je do policzka,
Ono zaś unosi prawą rączkę,
by czule pogłaskać Matkę Bożą
w podbródek. Maryja w prawej
dłoni trzyma Szkaplerz karme-
litański. Obraz przybrany jest
w korony i sukienki.
Warto przyjrzeć się histo-
rii kultu tego wizerunku i temu,
co udało się ustalić w oparciu
o dostępne materiały. Wszyst-
ko wskazuje na to, że w obec-
nym 2007 roku mija właśnie
250 lat Jej obecności w tutej-
szej parafii.
Wizytacja Zsigraya prze-
prowadzona w 1700 roku poda-
je, iż w kościele frydmańskim
znajdowały się cztery ołtarze,
w tym dwa poświęcone „Bło-
gosławionej Marii Pannie”, je-
den św. Mikołajowi oraz głów-
ny św. Stanisławowi. Wizytator
nie podaje dokładnego wezwa-
nia ołtarzy Matki Bożej, ale żadnym z nich prawdopodob-
nie nie był obecny wizerunek M. Bożej Szkaplerznej. Z za-
chowanych kronik parafialnych wynika, ze wystrój kościo-
ła zmienił się po objęciu tutejszej parafii przez ks. Micha-
ła Lorencsa, który przybył do Frydmana w 1751 roku. Za-
stał kościół zniszczony, pamiętający jeszcze pożar z 1708
roku. Natychmiast podjął się odnowy świątyni, wyposażył ją
w nowe ołtarze, w tym lewy boczny poświęcony został Mat-
ce Bożej Szkaplerznej. Powstanie ołtarzy datuje się na lata
1751-1757. Przyjmując hipotezę, że obrazy stanowiły koń-
cowe wykończenie, ostatni niejako punkt tworzenia ołtarzy,
można by przypuszczać, że ołtarz Matki Bożej Szkaplerz-
nej (jak i obrazy w pozostałych ołtarzach) może pochodzić
z tego właśnie 1757 roku. Nie mamy jednak potwierdzenia
tego faktu w dokumentach. Rodzi się kolejne pytanie, skąd
pomysł, by właśnie Ten wizerunek Matki Bożej pojawił się
w bocznym ołtarzu. Otóż kolejny fakt: w roku przybycia
do Frydmana ks. Lorencsa, tj. w 1751 mijała dokładnie 500
rocznica przekazania przez Maryję Szkaplerza Szymono-
wi Sztokowi. Być może to był powód, by uczcić tę okrą-
głą rocznicę, a może ks. Lorencs miał szczególne nabożeń-
stwo Szkaplerza – niestety nie da się tego ustalić.
Wiadomo natomiast, że boczny ołtarz Matki Bożej
Szkaplerznej wykonał rzeźbiarz z Preszowa, zaś wyzłocił
go malarz Dawid Kramer, pochodzący również z Preszowa.
Nie znany jest natomiast twórca
pięknego obrazu Matki Bożej.
Kult Matki Bożej Szkaplerznej
rozwijał się bardzo szybko, bo
już w tym samym 1757 roku,
dokładnie 16 marca, brat Be-
nignus a Jesu, prepozytor ge-
neralny kongregacji św. Elia-
sza w Rzymie erygował Brac-
two Szkaplerzne, które skupia-
ło wszystkich noszących Szka-
plerz. Bractwo, którym opie-
kował się ówczesny proboszcz,
nie posiadało żadnego majątko-
wego uposażenia, oprócz skła-
dek członkowskich. Miało wła-
sną chorągiew, zachowaną do
dziś jako obraz, który znajdu-
je się przy południowym wej-
ściu do kościoła. Przedstawia
z jednej strony M. Bożą Szka-
plerzną, z drugiej Michała Ar-
chanioła, a namalowany został
przez Jana Nepomucena Ka-
walskiego. Ze składek człon-
ków Bractwa Szkaplerznego po
I wojnie światowej zakupiono
dzwon zw. „Brackim”. Mimo, iż
w roku 1783 Bractwo Szkaplerz-
ne zostało oficjalnie skasowane przez rząd austriacki, to jed-
nak kult Matki Bożej Szkaplerznej we frydmańskim ko-
ściele był nadal żywy, o czym wspomina wizytator parafii
w 1801 r. Księdzu Lorencsowi zawdzięcza tutejszy kościół
także ośmioboczną kaplicę poświeconą Matce Bożej Kar-
melitańskiej (jej budowę rozpoczęto po 1757, ukończona
została w 1764 r.). Papież Pius VI 11 grudnia 1784 roku
udzielił „odpustu zupełnego” dla tej kaplicy na dzień 16
lipca. Od tej pory nieustannie do dziś w tym właśnie dniu
odbywa się uroczysty odpust ku czci Matki Bożej z Góry
Karmel. Zanim papież oficjalnie potwierdził i udzielił od-
pustu na ten dzień dla parafii we Frydmanie, musiały przy-
bywać tu do Matki Bożej rzesze ludzi, gdyż wybudowa-
na dwadzieścia lat wcześniej kaplica jest dostosowana do
Kult Matki Bożej Szkaplerznej
we Frydmanie
