„Na Spiszu” nr 3 (64) 2007 r.
8
w skład grupy operacyjnej „Bug” i walczył z Ukraińca-
mi pod Rawą Ruską. Wszystkie trzy bataliony połączyły
się w dniu 25 kwietnia 1920 r. pod Sławecznem i w skła-
dzie I Brygady Górskiej rozpoczęły swój udział w wiel-
kiej ofensywie przeciwko Armii Czerwonej na Ukrainie.
Polska ofensywa skończyła się sukcesem - nasze wojska
zajęły Kijów. Z pierwszego oficjalnego poboru na Spiszu
w 1920 roku do „podhalańczyków” trafiło wielu młodych
chłopców ze Spisza.
Ej tam spod Tater
Spod siwych Tater
Ej poduchuje holny wiater
Ej poduchuje leci z nowinom
Ze strzelcy idom ku dolinom
Na samym przedzie
Galica jedzie
Ej śtyry tysiące wojska wiedzie
śtyry tysiące chłopów góroli
Ej z ciupagami na Moskoli.
Święto „Podhalańczyków” zorganizowano najpierw
w Zakopanem (25.05.2007), bowiem na cmentarzu przy
ulicy Nowotarskiej znajdują się groby patronów jednost-
ki. W następnym dniu uroczystości odbyły się w Ludź-
mierzu i w Nowym Targu, gdzie na nowotarskim rynku
uroczystą przysięgę złożyło 250 żołnierzy 21. Brygady
Strzelców Podhalańskich, która stacjonuje w Rzeszo-
wie. Co ciekawe, do tej pory żołnierze odbywający służ-
bę wojskową pochodzili głównie z Podkarpacia. W maju
br. WKU z Nowego Targu (obejmuje: powiat nowotarski,
tatrzański i suski) powołało do odbycia służby wojsko-
wej 100 osób z terenu Podhala, Spisza i Orawy. Uznano
bowiem za właściwe zasilenie jednostki rodowitymi gó-
ralami, z uwagi na jej chwalebne tradycje. Charaktery-
styczne kapelusze i peleryny to znak rozpoznawczy żoł-
nierzy 21 Brygady Strzelców Podhalańskich. Ta jedna
z najbardziej reprezentacyjnych jednostek Wojska Pol-
skiego. Któż nie podziwiał wojska w kapeluszach z piór-
kiem, w pelerynach z szarotkami na wyłogach? Któż nie
słyszał jej orkiestry wojskowej !
Początki jednostki związane są z generałem Andrze-
jem Galicą rodem z Białego Dunajca, o którym w czasach
PRL-u nie wolno było nawet wspominać. Pamięć pozosta-
ła jednak w sercu górali, i w piosence. Jakże często śpie-
wanej, a nawet nie wiemy, że są to słowa najpopularniej-
szego z podhalańskich marszów (bez względu na spory
historyków, ilu tych chłopców naprawdę było).
Skąd się taka pamięć wzięła? Otóż oddziały Strzelców
Podhalańskich uformowane były w październiku 1918
roku, po rozbrojeniu Austriaków. Zaraz zostały skierowa-
ne do walki z Ukraińcami, a spiesząc na odsiecz Lwowa
dotarły pod Chyrów. Od 17 grudnia 1918 r. do 17 stycz-
nia 1919 r., jeden z batalionów Strzelców Podhalańskich
obsadzał południową granicę z Czechami i szereg miej-
scowości na Spiszu. Otrzymał rozkaz (ponoć od samego
Józefa Piłsudskiego) zabezpieczenia jak najkorzystniej-
szego przebiegu południowej granicy Państwa Polskie-
go z zajęciem doliny Popradu, od Lubowli aż po Smo-
kowiec. Na wiosnę 1919 r. jeden z batalionów wszedł
Uroczysta Przysięga Podhalańczyków
fot. Marek Zaniewski
