„Na Spiszu” nr 4 (65) 2007 r.
48
Niewiarygodne, ale prawdziwe
• Jak pora dnia, w którym dokonano przestępstwa
wpływała na karę?
• Dlaczego kradzież szyszek, żołędzi lub innych
nasion przez wstrząsanie drzewa była innym
przestępstwem niż zebranie tych szyszek z ziemi?
• Co groziło osobom ociągającym się lub opornym
podczas akcji gaszenia pożaru lasu?
• o tych i innych ciekawostkach można dowiedzieć
się z poniższej instrukcji wypełniania przekroczeń
leśnych przez urzędnika państwowego jakim był
gajowy na Spiszu.
W ślad za artykułem opublikowanym w piśmie „Na
Spiszu” Nr 4 (61)z 2006 r. p.t. „O URBARZE” – zapo-
wiedziałem kontynuowanie tego tematu, co niniejszym
czynię.
W książce przekroczeń leśnych „Erdei kihágási
naplòja” z roku 1917 /1918 zamieszczono instrukcję wg
której gajowy winien wypełniać książkę przekroczeń le-
śnych. Przypomnę, że „Instrukcję” w języku węgierskim
i słowackim wydało królewskie węgierskie ministerstwo
rolnictwa, przemysłu i handlu pod nr 24931 w roku 1880
na podstawie paragrafu 41 Prawa Leśnego. W niniej-
szym artykule podaję przetłumaczony przeze mnie tekst
instrukcji.
Zorganizowane gospodarowanie lasami, ich ochro-
na w określonym zakresie oraz licznie zebrane doświad-
czenia związane z gospodarką leśną spowodowały ko-
nieczność roztoczenia przez państwo opieki nad lasami
oraz kontrolę gospodarki leśnej. Szczególnie w związku
z tym zainteresowaniem państwa pożądanym jest, aby
świadectwo przysięgłych leśnych urzędników dotyczą-
cych przestępstw było brane pod uwagę, ale ze względu
na to koniecznym jest i to, aby wszystkie leśne przestęp-
stwa w całym zakresie były ujawniane. Do tego potrzeb-
ny jest ten dziennik, który królewsko- węgierskie mini-
sterstwo rolnictwa, przemysłu i handlu wydało, a który
każdy gajowy powinien wypełniać.
& 1
Rubrykowane dzienniki leśne, które przysięgli gajo-
wi i urzędnicy leśni mają wypełniać
(prawo leśne & 41 i 42) a które są przeznaczone do
zapisywania przestępstw w lasach mają być zapisywane
wg następujących zasad
& 2
W rubryce 1 wpisuje się kolejność poszczególnych
przypadków przestępstw, w tym celu, aby cytowanie
i wyszukiwanie przypadku szkody było łatwiejsze do
znalezienia, ponadto, aby z liczby porządkowej można
było zorientować się ile przypadków przestępstw wykrył
gajowy w ciągu roku. Zapisywanie liczb porządkowych
w każdym roku ma być prowadzone bez przerw od po-
czątku do końca roku.
W rubryce 2. należy odnotować datę stwierdzonego
przestępstwa. Miesiąc należy wpisać literami a dzień cy-
frami. Dzień należy tak zapisać, aby pod tym było jeszcze
miejsce na zapisanie pory dnia (rano, w dzień, w nocy).
Pora dnia musi być zaznaczona, gdyż ma ona wpływ na
ustalenie wysokości kary.
W rubryce 3. wpisuje się nazwisko przestępcy, stan
rodzinny, miejsce zamieszkania lub miejsce gdzie się sta-
le zatrzymuje. W przypadku gdy gajowy nie może zatrzy-
mać przestępcy lub gdy go nie zna, ma w rubryce wpisać
opis osoby lub jego znaki szczególne wg których ma na-
dzieję wykryć przestępcę. Należy wpisać nazwy miejsc,
którymi przestępca mógł uciekać, gdzie mógł spotkać się
ze znajomymi osobami. Gdy później znajdzie się prze-
stępcę, należy ten fakt odnotować i wpisać datę. Pod-
czas wypełniania tej rubryki gajowy musi zaznaczyć czy
przestępca jest samodzielny i może sam odpowiadać za
swoje czyny. Wg prawa (& 84), gdy członkowie rodzin,
którzy są objęci kuratelą, czeladnicy, uczniowie, towa-
rzysze, majstrowie uczynią szkodę to są za nią odpowie-
dzialni również: głowa rodziny, gospodarz i właściciel
warsztatu. W tym przypadku dobrze jest umieścić w ru-
bryce ich nazwiska.
Do 4. rubryki należy wpisać wszystkie zabezpieczo-
ne rzeczy znalezione u przestępcy, ponieważ wg & 146
ustawy, przedmioty te lub zwierzęta należy oddać w cią-
gu 24 godzin, a inne rzeczy najdalej do 14 dni. Gajowy
ma obowiązek odnotować kiedy i komu oddał zatrzyma-
ne rzeczy. Do tej rubryki należy wpisać również nazwi-
ska świadków zdarzenia.
Ważnym jest, że wypowiedź gajowego nie wymaga
poświadczenia przez świadka. Świadek potrzebny jest wte-
dy, gdy np. gajowy zmarł lub gdy okoliczności związane
z przestępstwem nie są znane w całości przez gajowego.
Do 5. rubryki wpisuje się rodzaj i znaczenie czynów
przestępczych oraz miejsce przestępstwa w lesie. Następ-
nie ma się zaznaczyć:
Przy kradzieżach leśnych (& 90- 99) wpisać z dużą
dokładnością miarę i ilość tych rzeczy, które sobie zło-
dziej przywłaszczył lub chciał przywłaszczyć, gdyż dane te
stanowią najważniejszy dowód przy ustalaniu ceny, dalej
wszystkie te okoliczności, które są potrzebne jako dowo-
dy do ustalania kar pieniężnych – np. przy przywłaszcze-
niu całego drzewa (& 90, 91 i 93 ) trzeba zaznaczyć, czy
drzewo było zdrowe (zielone), czy było suche, czy było
- ciąg dalszy
O URBARZE
