Na Spiszu nr 1 (78) 2011 r.
33
ptaków zimuje w kraju, inne w cieplej-
szej części Europy.
Rudzik zachwyca śpiewem nawet
wtedy, gdy inni śpiewacy milczą, jego
głos to ostre wabiące „tik”, często po-
wtarzane, oraz cienkie „siii...”; podob-
no nigdy nie śpiewa w ten sam sposób
żadnej zwrotki, zawsze ją lekko zmie-
nia. Śpiewa z ukrycia albo siedząc na
eksponowanym miejscu. Ptak to mały,
szaro-oliwkowo ubarwiony, ma ciemne
i duże oczy, dzięki czemu dobrze widzi
w półmroku zarośli. Najczęściej prze-
bywa na ziemi szybko po niej skacząc.
Mało płochliwy. Często pada ofiarą
kukułki, wychowując jej młode. Jego
pokarmem są owady i ich larwy – dla
ludzi jest sprzymierzeńcem w walce ze
szkodnikami. Buduje gniazda na ziemi,
w zaroślach, czasem w budkach. Sami-
ca składa 5-6 jaj, wysiaduje je ok. 2 ty-
godni, a w tym okresie karmi ją samiec.
Pisklęta, opuszczają gniazdo po ok. 15
dniach i przez ok. 3 tygodnie pozostają
pod opieką rodziców, po ok. 21 dniach
zaczynają latać. Ten sympatyczny ptak
wraz z innymi śpiewakami wiosną za-
gości w naszych ogrodach, pielęgnu-
jąc drzewa i ozdabiając świat śpiewem.
Warto już teraz pomyśleć o budowie
paru budek do ogrodu, w których może
właśnie zamieszka para rudzików…
Barbara Kowalczyk
Symbol przedwiośnia
– leszczyna pospolita
Leszczyna pospolita (Corylus avel-
lana L.) – zwana orzechem laskowym
jest krzewem, rzadziej małym drzewem
wysok. 4-5 m, z rodziny brzozowatych,
występującym w chłodniejszych stre-
fach Ziemi. Jest nieodzownym ele-
mentem buczyny karpackiej. Jak mało
która roślina kryje w sobie mnóstwo
tajemnic. Zakwita najwcześniej, nawet
już w styczniu wyznaczając początek
przedwiośnia. Żółte i zwisające kotki,
czyli męskie kwiatostany, wytwarza-
ją mnóstwo pyłku, który jest jedynym
o tej porze pokar-
mem dla pszczół bu-
dzą-
cych się z zimowego snu. Kwiaty żeń-
skie są pojedyncze i ukryte w pąkach,
na zewnątrz wystają ich małe, różowe
znamiona. Pączki kwiatowe leszczyny
zawiązują się już jesienią, a potem cier-
pliwie czekają w uśpieniu. Latem krzew
zaskakuje burzą dużych, zielonych liści,
szorstkich z wierzchu, od spodu owło-
sionych. Owoce leszczyny tzw. orzechy
laskowe uwielbiane są przez wiewiórki,
zawierają dużo białka, błonnika, fos-
foru, magnezu i potasu oraz nienasy-
cone kwasy tłuszczowe. Dają też cen-
ny olej wykorzystywany w przemyśle.
Jako krzew owocowy uprawiano ją już
w starożytności.
Przyroda
i rekreacja
Ciekawy świat przyrody
Giętkość zaś leszczynowego drew-
na nie ma sobie równej. W wielu kultu-
rach, leszczyna była uważana za drzewo
mądrości, jej samowolne ścięcie surowo
karano. Leszczynowych gałązek uży-
wano jako różdżek do odnajdywania żył
złota i wody. Miały bronić ludzi przed
jadowitymi ukąszeniami, złymi ducha-
mi i wampirami, okręty przed burzą,
a zwierzęta domowe przed czarami. Jej
gałąź obsypaną orzechami uważano za
symbol obfitości, a wetknięta w drzwi
domu była dobrą wróżbą na przyszły
rok. Orzechy laskowe były symbolem
płodności, miłości i małżeństwa, a tak-
że znakiem mądrości i cierpliwości.
Zielonymi gałązkami
dekorowano ołtarze na
Boże Ciało, a leczniczą moc lyskowej
maści znają też zapewne wszyscy…
Śpiewak z ukrycia - rudzik
Dług. ciała ok. 14 cm, masa ciała
ok. 16–18 g i ruda pierś, gardło i boki
głowy to oczywiście – rudzik (Eritha-
cus rubecula) z rodziny muchołówek za-
mieszkujący prawie całą Europę. Na-
zwa łacińska rubecula wywodzi się od
łac. słowa ruber tj. „czerwony”, jego
wypięta i rdzawa pierś jest dla rywa-
li oznaką groźby. Spotykamy go w la-
sach, ogrodach i gęstych zaroślach,
zimą często odwiedza karmniki. Część
f
ot. ar
chiwum
f
ot. ar
chiwum
