Na Spiszu nr 2 (83) 2012 r.
36
Góralu, czy ci nie żal
tekst piosenki
Góralu, czy ci nie żal
Odchodzić od stron ojczystych,
Świerkowych lasów i hal
I tych potoków srebrzystych?
Góralu, czy ci nie żal,
Góralu, wracaj do hal!
A góral na góry spoziera
I łzy rękawem ociera,
Bo góry porzucić trzeba,
Dla chleba, panie dla chleba.
Góralu, czy ci nie żal ...
Góralu, wróć się do hal,
W chatach zostali ojcowie;
Gdy pójdziesz od nich hen w dal
Cóż z nimi będzie, kto powie?
Góralu, czy ci nie żal ...
A góral jak dziecko płacze:
Może już ich nie zobaczę;
I starych porzucić trzeba,
Dla chleba, panie, dla chleba.
Góralu, czy ci nie żal ...
Góralu, żal mi cię, żal!
I poszedł z grabkami, z kosą,
I poszedł z gór swoich w dal,
W guńce starganej szedł boso.
Góralu, czy ci nie żal ...
Lecz zanim liść opadł z drzew,
Powraca góral do chaty,
Na ustach wesoły śpiew,
Trzos w rękach niesie bogaty.
Góralu, czy ci nie żal...
Jednym z ważniejszych punktów
koncertu było złożenie propozycji „usy-
nowienia” pieśni „Góralu czy ci nie żal”
na ręce przedstawicieli władz i środo-
wisk związanych z Podhalem. Ale „gó-
ralu czy ci nie żal” śpiewają górale na
Spiszu, Orawie, w Gorcach i Pieni-
nach, a także mieszkający na Słowacji,
na Węgrzech, w USA i wielu innych
krajach. Pieśń śpiewana jest też w róż-
nych regionach Polski, jako pieśń bie-
siadna. Do jej popularyzacji przyczyni-
li się piłsudczycy, a następnie harcerze.
Wbrew pozorom pieśń ta uważana
przez Ceprów za „góralski hymn” już
dość dawno przyjęta została za swoją,
także przez Górali, choć nie od począt-
ku tak było.
Utwór pt. Za chlebem powstał w II
połowie XIX wieku w krakowskim wię-
zieniu św. Michała, gdzie towarzyszem
osadzonego tam „za wichrzycielstwo”
autora był tęskniący za rodzinnymi
stronami góral. Pieśń jest powszechnie
znana w Polsce i kojarzona z Góralami,
ale jej tekst napisany został przez Cepra
z Krakowa - Michała Bałuckiego. I to
zdaje się jest sednem jej powodzenia.
Opisuje bowiem w rzewny sposób los
Górala, ale językiem literackim, który
wraz z piękną melodią wpada w ucho
„Góralu, czy ci nie żal”
– usynowione!
Dnia 3 maja 2012 roku na Małym Rynku w Krakowie odbyła się
45. Lekcja Śpiewania. Miasto przygotowało 4.500 bezpłatnych
śpiewników, dla wszystkich, którzy chcieli śpiewająco uczcić
Święto Konstytucji. Płyta Małego Rynku wypełniła się miesz-
kańcami oraz turystami.
i Ceprom i Góralom. Jako autora mu-
zyki podaje się najczęściej Władysława
Żeleńskiego, według części źródeł był
nim Michał Świerzyński. Tytuł wier-
sza z czasem został zastąpiony w pie-
śni słowami refrenu i dziś określana jest
jako „Góralu czy ci nie żal”.
Tatry, owce, narty oraz pieśń „Gó-
ralu, czy ci nie żal” u większości ludzi
w Polsce kojarzą się z Góralami. W sze-
regu wymienionych przez Waldemara
Domańskiego przykładów największą
kontrowersję wywołuje ta właśnie pio-
senka! Co gorsza, nie jest utworem lu-
dowym, a tym bardziej wypływającym
z kultury góralskiej. Mimo tego, że zo-
stała napisana przez Cepra z Krakowa,
jest najbardziej znanym w Polsce „gó-
ralskim” przebojem. Z racji, że nie jest
to jednak hymn krakowski, zaś mają
go teraz w swoim repertuarze Górale,
padł pomysł ze strony Waldemara Do-
mańskiego, dyrektora Biblioteki Pol-
skiej Piosenki, aby tę pieśń wreszcie so-
bie Górale oficjalnie „usynowili”.
- Dużo naszych Podhalan jedzie
za wodę i do innych krajów i wszyst-
ko to jest okupione wielką tęsknotą. Tą
właśnie pieśnią żegnaliśmy Ojca Świę-
tego. Ona nadaje się i ku gorzałce,
i na takie godne miejsce jak dzisiejsze
I wrócił góral do hal, a tu Maniowy zalane, i płacze góral hań - tereny zapory sprzedane, fot. J.B.
święto - przyznał, popierający inicja-
tywę, wicestarosta tatrzański Andrzej
Skupień.
Grupa górali pojawiła się pod ko-
niec uroczystości przykuwając uwagę
publiczności, a „usynowienie” stało się
faktem Zanim do tego doszło pieśń
autorstwa Michała Bałuckiego odśpie-
wali wspólnie na krakowskim Małym
Rynku, górale z Chochołowa, tysią-
ce krakowskich mieszczan i turystów.
W rewanżu za pozytywny odzew Dy-
rektor Biblioteki Polskiej Piosenki za-
powiedział, że poszuka w archiwach
informacji o tym, kto był pierwowzo-
rem górala z pieśni i skąd pochodził.
Opr. Jan Budz
Miejsca
Na Spiszu
