Na Spiszu nr 2 (83) 2012 r.
39
Gatunek ten liczy ponad 200 odmian botanicznych. Do
najbardziej popularnych należy sałata głowiasta, pospolicie
uprawiana. Liście są jadalne na surowo. Młode liście używa-
ne są na sałatę. Surowiec leczniczy: liście, łodyga, nasiona.
Surowiec zawiera lactucarium – sok o działaniu podobnym
do opium, ale o wiele słabszy.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Sałata odświeża i oczyszcza organizm, pobudza gruczoły
trawienne do aktywniejszego działania, ma właściwości mi-
neralizujące, przeciwbólowe, znieczulające i uspokajające,
działa nasennie, przeciwkaszlowo, obniża poziom cukru we
krwi, poprawia pracę wątroby, korzystnie wpływa na krąże-
nie krwi. Zaleca się przy nerwicy objawiającej się okresami
lęków i natręctw, przy kołataniu serca, skurczach trzewnych,
bólach żołądka, nasieniotoku, pobudliwości płciowej, bez-
senności, w zapaleniu oskrzeli, kaszlu nerwowym, astmie,
BOŻA APTEKA
SAŁATA Lactuca sativa L.
cukrzycy, zapaleniu nerek, bolesnym miesiączkowaniu, żół-
taczce, zapaleniu wątrobowym, zaparciach oraz jako środek
przeciwszkorbutowy i moczopędny.
Z poradnika zdrowia
Jadwigi Górnickiej wybrał
- Franciszek PAYERHIN
I rzeczywiście można wykrzyczeć
te słowa po wejściu na szczyt, z które-
go roztaczają się cudne widoki na oko-
lice oraz na kilka pasm górskich. Obok
Pienin Spiskich można podziwiać Trzy
Korony, Gorce, Magurę Spiską, Beskid
Sądecki i majestatyczne Tatry. Na
Grandeus prowadzi turystyczny szlak
czerwony z Łapsz Wyżnych i Durszty-
na. Można też tu dotrzeć rowerem, po
oznakowanym szlaku. W przeszłości
kiedy na Spiszu nie było jeszcze dróg
asfaltowych i nie funkcjonował trans-
port. Mieszkańcy często pokonywa-
li górę Grandeus , udając się do po-
bliskich Krempach czy też na jarmark
do Nowego Targu. W tradycji ludowej
przekazywane jest podanie, że podczas
drogi w tym miejscu zimą zamarzła
matka z niemowlęciem. Pewnie chcia-
ła dotrzeć przed nocą do pobliskiej wsi
Dursztyna lub Krempach. Miejsce nie-
szczęśliwego wypadku, długo omijano.
Byli świadkowie, którzy twierdzili że
błąkające się dusze straszą ziemskie
istoty. W związku z tym podjęto de-
cyzję, żeby wykonać kapliczkę pod
wezwaniem św. Jana. Niestety figurka
Świętego została skradziona. Obecnie
w kapliczce mieści się rzeźba Matki
Bożej Szkaplerznej. Niewiadomo kto ją
ufundował?. Rzadko występuje to we-
zwanie na Polskim Spiszu. Kult Matki
Bożej Karmelitańskiej znany jest jedy-
nie we Frydmanie.
Na Grandeusie znajduje się jeszcze
ukryty w drzewach żeliwny krzyż, któ-
ry pochodzi z przełomu XIX i XX wie-
ku. Ufundował go jeden z mieszkań-
ców Łapsz Wyżnych, który szczęśliwie
wrócił ze Stanów Zjednoczonych. Po-
dobno krzyż ten stał się symbolem po-
żegnania z Ojcowizną. Przed daleką
podróżą łapszanie wychodzili na wzgó-
rze Grandeus i przy krzizu zegnali sie
z dziedzinom.
Obecnie Grandeus łatwo jest
wskazać, gdyż na szczycie znajduje
się potężny przekaźnik telewizyjny.
Na Grandeus można się wybrać na-
wet z dziećmi w wieku przedszkolnym.
Po włożonym trudzie na wzgórzu cze-
ka prawdziwa uczta duchowa. Jest też
przygotowane miejsce na ognisko,
ławki i stół do turystycznej biesiady.
Wzniesienie godne polecenia!.
Elżbieta Łukuś
Grandeus (975 m. n. p. m) – wzniesienie w Paśmie Pienin Spi-
skich. Nazwa tej góry oznacza Wielki Bóg.
Wakacyjne wędrówki
Miejsca i Zdrowie
Na Spiszu
