Na Spiszu nr 2 (83) 2012 r.
41
szwedzkiego. Warto też zaznaczyć, że
w latach 1655 do 1661 polskie insy-
gnia władzy królewskiej przechowywa-
ne były w twierdzy w Starej Lubowli.
Obecnie repliki klejnoty koronne eks-
ponowane są w kaplicy zamkowej.
Dokument zastawu XVI miast
wyznaczał ponownie niedzicki zamek
do wypełnienia ważnych politycznych
zadań. Otóż w sytuacji kiedy państwo
węgierskie będzie chciało dokonać
zwrotu pożyczonej kwoty, to wypła-
ta miała nastąpić również na zamku
Dunajec w Niedzicy. Pieniądze miały
być przewiezione, pod wspólną eskor-
tą do polskiego zamku w Czorsztynie.
W tym czasie na zamku niedzickim,
miało pozostać czterech zakładników
(wcześniej wyznaczonych przez króla
Węgier), którzy będą tam tak długo
przetrzymywani dopóki rzeczony zamek
Lubowla oraz inne miasta i miasteczka
powyższe nam lub następcom, czy pra-
łatom i baronom naszym zupełnie nie
zostaną zwrócone, bez żadnego wybie-
gu, wymówki i sprzeciwu lub zbiegu oko-
liczności
2
. Te postanowienia nigdy nie
zostały zrealizowane pomimo, że Wę-
grzy czynili próby rokowań na temat
zwrotu pożyczki. W 1489 doszło na-
wet do wydania wyroku przez sąd pa-
pieski we Wrocławiu. Tereny te zosta-
ły przyznane na stałe Polsce i pozostały
w jej granicach aż do 1769. Wówczas
to na rozkaz cesarza Józefa II Habs-
burga wojska austriackie, całkowicie
bezprawnie, zajęły starostwo spiskie.
W związku z przypadająca roczni-
cą 600-lecia aktu zastawu XVI miast
spiskich został zorganizowany kon-
kurs plastyczno – historyczny w szko-
łach gminy Łapsze Niżne. Niestety
młodzież nie wykazała wielkiego zain-
teresowania. Warto podkreślić, że naj-
ciekawsze prace wykonali uczniowie
ze Szkoły Podstawowej im. Jana Paw-
ła II w Łapszach Wyżnych. W nagro-
dę wszyscy uczestnicy konkursu we-
zmą udział w bezpłatnej wycieczce do
zamku w Starej Lubowli.
Elżbieta Łukuś
Fotografie przedstawiają prace
plastyczne uczniów ze Szkoły Podsta-
wowej w Łapszach Wyżnych.
2 Tamże, s.156
Grosz praski
Grosz praski - srebrna moneta czeska wprowadzona przez Wa-
cława II w 1300 r. Była bita do 15 47 r. Stała się najpopularniejszą
monetą obiegową i przeliczeniową w średniowiecznej, środko-
wej Europie. W Polsce nazywana również groszem czeskim lub
groszem szerokim. Podstawą jej znaczenia były zasobne złoża
srebra w Kutnej Horze, które pozwalały na bicie do kilkunastu
milionów groszy rocznie.
Żaden inny kraj regionu nie
mógł sobie pozwolić na utrzymanie
wartości grosza zbliżonej do gro-
sza praskiego. Próba Kazimierza
Wielkiego z groszem krakowskim
nie udała się. Małe zasoby srebra w
Polsce powodowały, że koszt bicia
groszy był wyższy, niż możliwa do
osiągnięcia wartość rynkowa, którą
narzucał grosz praski. Oczywiście
również grosz praski ulegał dewa-
luacji. Waga grosza wynosiła 3,78
g, co odpowiadało 12 denarom ma-
łym i stanowiło 1/60 obrachunko-
wej jednostki - kopy. Początkowo
zawierał 3,527 g czystego srebra, sto
lat później już tylko około 2 g, a na
początku XVI w. 1,255 g.
Nie zmienił się natomiast ni-
gdy typ grosza praskiego. Na awer-
sie była korona z podwójnym otoko-
wym napisem zawierającym imiona
emitentów (królów czeskich) i ich
tytuł. W przypadku Władysława
Jagiellończyka : WLADISLAVS
SECVNDVS DEI GRATIA
REX BOEMIE. Na rewersie znaj-
dował się czeski lew otoczony napi-
sem GROSSI PRAGENSES. Na-
zwa grosz praski pochodziła nie od
miejsca bicia monety, którym była
Kutna Hora, ale od praskiej grzyw-
ny, na której oparta była reforma
Wacława II.
Grosz praski w XIV w. opano-
wał rynek pieniężny Śląska, Polski i
Mazowsza. W XV w. zdominował
również Litwę, Białoruś i Ukrainę.
Kazimierz Wielki zapłacił w 1335
r. Janowi Luksemburskiemu 20 000
kop (1 200 000) groszy praskich za
zrzeczenie się praw do tronu pol-
skiego i zwierzchnictwa nad Ma-
zowszem, a dołożył jeszcze Śląsk.
Za kamienicę, która stała się zacząt-
kiem Collegium Maius, Władysław
Jagiełło zapłacił 28 800 groszy. W
1412 Władysław Jagiełło pożyczył
Zygmuntowi Luksemburskiemu
37 000 kop groszy praskich, czyli
2.200.000 groszy ( 1 kopa = 60 mo-
net), a jej zabezpieczeniem było 13
miast spiskich. Na przełomie XIV/
XV wieku: wół kosztował 30 groszy,
koń 300, a baran 8. Jeśli chcemy so-
bie to przeliczyć na „nasze pienią-
dze” to pamiętajmy, że niegdyś do-
bry koń był jak teraz samochód czyli
powiedzmy jakieś 70-80 tys. PLN.
Współczesna cena aukcyjna grosza
praskiego w niezłym stanie zacho-
wania, wynosi ponad 200 zł (noto-
wanie 2004).
http://e-numizmatyka.pl
Historia
Na Spiszu
